คนทำดีได้ทุกอย่าง: Polymath: A Man Can Do All Things If He Will.

คนทำดีได้ทุกอย่าง: Polymath: A Man Can Do All Things If He Will.

สวัสดีท่านผู้อ่านไทยรัฐออนไลน์ทุกท่าน ติดตามกันมาเรื่อยๆ ตอนนี้เผลอแป๊บเดียว จากปีใหม่ฝรั่ง ผ่านปีใหม่จีนอีกแป๊บๆ ก็จะเข้าปีใหม่ไทย หรือวันสงกรานต์กันแล้ว แต่เมษายนที่คนไทยกำลังร้อนๆ ฝรั่งเค้ามีเทศกาลแกล้งกันขำๆ เรียกว่า April Fool’s Day คือในวันที่ 1 เมษายนของทุกปี ถ้ามีใครมาอำกันแรงๆ อย่างเช่น เจ้านายพูดว่า “You’re fired!” นายโดนไล่ออก ก่อนจะตกใจจนสิ้นสติ มองหน้านายอีกทีแล้วถามว่า Is it a joke of April Fool’s Day?

วัน April Fool’s Day จะเป็นวันที่ใครๆ แกล้งกันก็ได้ คิดว่าขำๆ โดยจะไม่มีการโกรธกัน โดย Fool (n.) แปลว่า คนโง่ หรือตัวตลก ซึ่งเราอาจจจะคิดว่าเรายอมโง่ในวันนี้วันเดียวเท่านั้น แต่จริงๆ แล้ว ก่อนที่จะฉลาด ความไม่รู้ก็เป็นเรื่องธรรมดาที่เราจะมีกันได้ เพราะถ้าเราดูจากศัพท์ในภาษาอังกฤษที่แนนจะเสนอในวันนี้ เชื่อว่าท่านผู้อ่านคงแทบไม่เคยเจอ ก็คนฉลาดขนาดนี้ มีอยู่น้อยมากๆ ในโลกนี้ คำสลวย สวยหรูที่คนไม่ค่อยได้มีโอกาสใช้กันในที่นี้ คือคำว่า Polymath (n) เห็น Poly โดยมากก็จะนึกถึงคำว่า มาก ส่วน Math ก็จะนึกถึง คณิตศาสตร์ หรือเลข เหมือนคำว่า Mathematics แต่จริงๆ แล้ว Polymath ไม่มีความหมายอะไรเกี่ยวกับเลขเลย แต่มีรากศัพท์จากกรีกโบราณหมายถึง คนที่เก่งไปหมดทุกอย่าง เรียกว่าเป็น ปราชญ์ผู้รอบรู้ ก็ว่าได้

มีคนให้คำจำกัดความของ Polymath ได้ชัดเจนมาก คือ A man can do all things if he will. คือคนที่ทำอะไรก็ได้ถ้าอยากทำ คนดังของโลกที่ได้รับการยกย่องว่าเป็น Polymath ได้แก่ Aristotle, Leonardo da Vinci, Michelangelo เป็นต้น ซึ่งถ้าเราศึกษาประวัติผลงานของทุกท่าน ก็จะเห็นว่า เป็นผู้มีความเป็นเลิศทั้งศาสตร์ และศิลป์ ยกตัวอย่าง Leonardo da Vinci ถ้าจะบอกว่าเค้าทำอะไรบ้าง ก็จะได้รับคำตอบว่าเป็น painter(n.) นักวาดภาพ, sculptor(n.) ช่างปั้น, architect(n.) สถาปนิก, musician (n.) นักดนตรี , scientist(n.) นักวิทยาศาสตร์, mathematician(n.) นักคณิตศาสตร์, engineer(n.) วิศวกร, inventor (n.) นักประดิษฐ์, anatomist(n.) นักกายวิภาคศาสตร์, geologist (n.) นักธรณีวิทยา, cartographer (n.) นักวาดและออกแบบแผนที่, botanist (n.) นักพฤกษศาสตร์ และ writer (n.) นักเขียน

จะเห็นว่าคนที่จะเก่งได้รอบทิศขนาดนี้มีชีวิตอยู่ในประวัติศาสตร์โลกไม่กี่คน ศัพท์คำนี้จึงแทบจะสูญหายไปจากท้องถนน หาเจอได้แต่ในตำราประวัติศาสตร์เท่านั้น

คนๆ เดียวเป็นได้ทุกสิ่งเช่นนี้ เรียกว่า คนเก่งครอบจักรวาล มีศัพท์อีกคำเรียกว่า Universal man หรือ Universal person หรือในบางสำนักก็จะยกย่องให้เป็น Universal Genius หรืออัจฉริยะรอบด้านก็เรียกได้ ศัพท์คำว่า Polymath ต้นกำเนิดมาจากยุคสมัยที่วิทยการความรู้เฟื่องฟูมากๆ นักประวัติศาสตร์เรียกว่ายุค Renaissance ซึ่งเป็นศัพท์ฝรั่งเศส มีความหมายว่า Rebirth หรือการเกิดใหม่ ในยุคนั้นมีบุคคล เช่น Leonardo da Vinci เยอะมาก ดังนั้น เมื่อจะพูดว่าใครเป็นคนที่เก่งครบเครื่อง เป็นปราชญ์รอบด้าน เราก็สามารถเรียกเค้าว่าเป็น Renaissance man ได้ด้วยค่ะ

ความแตกต่างของ Polymath และ Genius หรืออัจฉริยะอยู่ตรงที่บางครั้ง คนที่เป็นอัจฉริยะ อาจจะมีความเก่งเฉพาะทาง เรียกว่าเป็น Specialist (n.) หรือผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน แต่ Polymath ต้องเก่งมากๆ และเก่งรอบด้านด้วยค่ะ ในศตวรรษที่ 21 เช่นนี้ ท่านผู้อ่านอาจจะรู้สึกว่าศัพท์นี้ไกลตัวเกินไปที่จะได้ใช้ แต่คนที่เก่งหลากหลายด้าน อย่างสมัยนี้เรามักจะเห็นนักร้อง นักแสดงหลายๆ คนต้องมีความสามารถรอบด้าน เช่น ร้องเพลงก็ได้ การแสดงก็ดี แถมยังเรียนเก่ง หน้าที่การงานดีอีกต่างหาก คนที่คุณสมบัติเลิศเลอ แต่ไม่ถึงขั้นเป็นปราชญ์ได้เช่นนี้ เราเรียกว่า Versatile person มาจาก Versatile (adj.) จะแปลว่า อเนกประสงค์ หรือเก่งหลายอย่างก็ได้ค่ะ

คำเหล่านี้ล้วนเป็นคำศัพท์เชิงบวกที่ใช้ในการชื่นชมคนที่เก่งและมีความ สามารถรอบด้าน แต่ในภาษาอังกฤษมีอีกสำนวนหนึ่งที่ใช้พูดถึงคนที่รู้ไปหมดทุกอย่างว่า Jack of all trades ซึ่งเหมือนจะดูดี ถ้าไม่มีตบท้ายด้วย master of none ถ้ามีคนมาบอกว่า You’re Jack of all trades, master of none. แปลว่า นายนี่รู้ไปหมด แต่ไม่ได้เรื่องสักอย่าง นั่นเองค่ะ ดังนั้น Jack of all trade จึงมักนิยมใช้ในความหมายที่เป็นเชิงลบมากกว่า สร้างสรรและชื่นชมใครค่ะ

Steve Jobs เคยกล่าวไว้ว่า “Stay hungry. Stay foolish.” คือ จงทำตัวหิวโหยอยู่เสมอ ทำตัวให้โง่อยู่ตลอด เหมือนปรัชญาของลัทธิเซน ที่ว่าอย่าทำตัวเป็นน้ำชาที่เต็มแก้ว เปิดรับอะไรเพิ่มไม่ได้แล้ว คนไทยบอกกันว่า ง. งู มาก่อน ฉ. ฉิ่ง เป็นสัญญาณบอกว่า โง่ ย่อมมาก่อน ฉลาด ดังนั้น ไม่ว่าคุณจะเป็นคนชาติไหน ธรรมเนียมใด ขอให้คิดเสียว่า Every day is fool’s day. ทุกวันเป็นวันสำหรับความโง่เสมอค่ะ

คุณครูพี่แนน

:: คนทำดีได้ทุกอย่าง: Polymath: A Man Can Do All Things If He Will. ไทยรัฐออนไลน์ คุณครูพี่แนน วันจันทร์ที่ 2 เมษายน 2555